Verðtrygging

Takk Júlíus fyrir skýr og greinagóð svör. Enn hvernig stendur á því að ekki einu sinni bankastjórar í Svíþjóð skilja hvað verðtrygging er? Eru það bara nöfn sem eru á sama fyrirbærinu?

Ég fékk erfiða spurningu á blogg síðu  Sigurðar Þórðarsonar frá  Óskari Arnórssyni víðförnum og reyndum einstakling sem hefur kynnst mörgu í reynd á alþjóða vetfangi. 

Það sem Óskar er að spyrja um er: Hvað er Íslensk neysluverðstrygging sem grunnur undir 6 %raunávöxtunarkröfu ofan á fasteignaveðið á  íbúðarlánum almennings?

Svarið er einfalt: menn skilja þetta ekki sem þekkja ekki íslensku forsendurnar. Ef 98% þjóðarinnar skilja þetta ekki þá skilur örugglega enginn aðili þetta á alþjóða grundvelli hjá siðmenntuðum þjóðum á okkar mælikvarða skipta þá gráður og menntun engu máli.  

Spyrjum hvað eru bankavextir almennt frá upphafi siðmenntaðra bankaviðskipta?  Vextirnir eru hluti af formúlusafni eða tól og tæki sem stjórarnir styðjast við þegar þeir taka ákvarðanir.

Ein algengasta formúlan notuð til að finn út höfuðstól [grunnfjárhæð í upphafi] með ávöxtunarkröfu. Það er hvað á ég mikið eftir eitt ár. H[öfuðstóll] + H[öfuðstóll] x [vexti]r = H x(1 + r) = Það sem þú átt.  Segjum þú áttir Höfuðstól er jafngilti 1000 kr og vextir voru 1,5 % [hundraðshlutar] Þá er svarið: 1000 kr x (1 + 1,5/100) = 1015 kr. : sem þú átt.

Það sem Bankastjórar skilja almennt: það er hvað kemur út úr formúlunum,  en margir ef ekki allir hér á landi hafa aldrei þekkt forsendurnar eða eru búnir að gleyma þeim.

Bankaviðskipti byggja á trausti að hluta og þegar traustið vantar, þá á veði það er eitthvað sem er hægt að selja fyrir eftirstöðum lánsins ef  lánþegi getur ekki staðið í skilum vegna andláts, tekjumissis eða annarra fjárhagsörðugleika [t.d. skuldar of mörg lán til margra aðila].  

Almenningur erlendis tekur sjaldan lán nema vegna húsnæðiskaupa frá fornu fari.  Slík lán eru grunnur og upphaf allra traustra lána, því þau taka veð í grundvelli tilvistar heimilisins hér á norðurslóðum: það er húsnæði fjölskyldunnar, einstaklingsins. 

Vextir að slíkum lánum byggja almennt á siðmenntuð forsendum. Hófsamri, stöðuleika raunávöxtunar kröfu 1,5% - 2,5% á ársgrundvelli [fylgir eðlilegri eftirspurn samfara eðlilegri fjölgun íbúa 1%- 2% á ári], Samkeppnisvísitölu bankans sem byggir á væntingu um þróun fasteigna verðs á lánstímanum [oftast 30 ár hjá hinum siðmenntuðu] .

Ef ríkisstjórnin gerir ráð fyrir að lífskjör verði hinn sömu allan lánstímann [næstu  30) ár þá þýðir það að fasteignverð verður það sama, ef þau batna á svæðinu þá hækkar fasteigna verð, en ef  þau lækka þá lækkar fasteigna verð íbúðarhúsnæðis.  Ríkisstjórnin er 98% þjóðarinnar í grundvallar atriðum. Jöfn tækifæri allra kynslóða og stétta og einstaklinga.

Ef við ætlum að hafa stöðuleika það er litla eða enga verðbólgu næstu 30 ár kannski í mesta falli 7,0% en að meðaltali 2,0 %  þá er auðvelt að gefa út íbúðarhúsbréf sem uppfylla 2,5 % raunávaxtakröfu.

Formúlan er eftirfarandi á þessum flokki húsbréfa.  Vextir eru 2,0 % vegna meðaltals verðbólgu á íbúðarfasteignarverði og 2,5% vegna raunávaxta kröfu. Heildar vextir bréfanna eru 2,0% + 2,5% = 4,5%.

Hér er þetta mjög einföld vaxtaformúla sem byggir á að þeir sem taki ákvarðanir séu yfir meðalgreind, mannauður til allra arðbærra verka sé mikill hjá þjóðin, nógu af auðlindum til verðmætasköpunar og fólksfjölgun eðlileg og grunnur lífskjara þjóðarinnar sé húsnæðið sem Litlu gulu hænurnar búa í.

Einstaklingur segjum Pétur tölvísi ætlar að leggja fyrir til 30 ára, kaupir bréf að andvirði eitt hús þá á hann eftir 30 ár samkvæmt ofan greindum forsemdum: Hús x (1 + 2,5/100) í veldi 30 = 2,1 Hús. Þá og því aðeins að hann hafi efni á því að spara eða bíða.  Ef hann vil taka áhættu þá getur hann keypt bréf í kauphöllum í Stórborgum  milljóna þjóða sem hafa efni á að reka þær. Það er markaður braskaranna 2% þjóðanna.

Ef við ætlum að uppfylla stöðuleika kröfur ESB, þá getum ekki gert ráð fyrir meiri meðaltals verðbólgu en 5,5% sem setur húsbréfum íbúða sem arðbærar manneskju búa í  hámarksvexti, sem eru með tilliti til 2,0% raunvaxta 7,5%  fastir allan lánstímann, því 7,5% = 2,0% + 5,5%. 

Ef menn vilja vera nákvæmari er hægt að styðjast við íbúðarvísitölu sem ég hefi sett fram áður og tekur mið af þróun íbúða fasteignaverðs síðustu 3 ár eða 6 ár. Sama árafjölda og bindiskylda verðtryggðra reikninga til handa almenningi 98% þjóðarinnar. 

Þá geta menn sett saman formúlu þannig:  Heildar breytilegir vextir á mánuði eru jafnir 2,0% raunávöxtunarkröfu að viðbættum vöxtum sem taka mið af þróun íbúðaverðs síðustu þrjá til sex mánuði: verðbótaþáttur vaxtanna.

Hvort menn vilja hafa þessa vexti sundurliðaða á greiðsluseðli eða ekki skiptir engu máli því að raunvextir verða alltaf 2,0% [miðað við almenn lífskjör á hverju tíma] og hámarksvextir aldrei meiri en 7,5 % .

 

Lífeyrissjóðir Landsmanna geta byrjað á því að gefa út slík bréf til að skuldbreyta lánum þeirra sem hafa verið án vinnu í þrjá mánuði, sjóðirnir okkar eiga nóg af eigin fé og geta beðið í þrjátíu ár. Næsti flokkur gæti svo verið gefin út til þeirra sem hafa lægsta tekjur og vinnu og svo framvegis.

Þetta skilar sér strax út í þjóðfélagið heldur niðri launakröfum og eykur peninga magn í umferð.

Lífeyrissjóðirnir verða að passa upp á að braska nú ekki með þessi bréf: því þessi hluti sjóðsins er heilagur hluti hins almenna sjóðsfélaga.

Spurningin um hverjar íslensku raunverulegu forsendur vitfirringa vaxtastefnunnar eru: Það er milljón dollara spurning  sem hentar hvorki 98% þjóðarinnar innlimaðri í ESB eða  ekki.

Ég skipa forstöðumönnum lífeyrissjóðanna í umboði meirihluta félagsmanna að hrinda þessu í framkvæmd eigi síðar en 1. mars 2009.  Nú skulum við bíða og sjá hvort þjónarnir okkar eru verðugir þess að vinna í okkar þágu. Allir geta jú verið á atvinnuleysisbótum að þeirra mati og þá er best að forgangsraða: Þeir sem geta ekki unnið líkamlega vinnu eða stíga ekki í vitið leyfi hinum að vinna fyrir sér: þeim arðbæru.  

e.s. 

Neysluverðvísitala skammtímalána er annað mál þar sem veð er ekki snertanlegt, og aðilar í tímaskort og lausfjárþröng og eðlilegt að heildarvextir séu hærri.

Um lán til fyrirtækja gilda líka aðrir siðir. 2007 voru "inflation indexed mortage loans" um 7% af heildar útlánum Íslensku vitfirringarinnar. Aðal greiðsluerfiðleika þáttur heimillanna er núverandi íbúðarlánakerfi sem græðir á fólki í greiðsluerfiðleikum og flytur gróða til eignarhaldhlutafélaga m.a.

Hagfræði raunvísindi með tilfinningum heimilanna að leiðarljósi. Ný raunvísindagrein.

Athugasemdir

[Offari, 15.1.2009 kl. 21:06]

Þetta er allt í fína því mínar innistæður eru verðtryggðar og hækka og hækka meðan fasteignaverðið lækkar.  Kannski get ég keypt mér hús þegar heimilin fara á hausinn.   Nei það er ekkert gaman að græða á óförum annara en ég mun samt eflaust gera það.

[Júlíus Björnsson, 15.1.2009 kl. 21:30]

Offari, hvaða tegund verðtrygginar mælir þú með núna? 

[Óskar Arnórsson, 16.1.2009 kl. 00:17]

Góð og vel gerð færsla! Enn ekki vantar viðmiðunartölur í vexti á Íslandi og öðrum norðurlöndum.

Ég er ekki með þær, bara eitt af fórnardýrum vaxta og vertryggingu á Íslandi. 2ja vikna vinna gerir mig gjaldþrota og bankinn tók ekki gilt slys sem ég varð fyrir og felldi yfirdráttin, með "Nýja Glitni"

Ástæðan var sögð að ég hefði flutt til Svíþjóðar, þar sem ég hef átt heimili nema 2 ár á Íslandi sem ég var að sinna móður minni þar til hún dó.

Það þarf enga verðtryggingu, bara vexti. Af hverju eiga ekki báðir áðilar, bankinn og kúnninn að taka sömu áhættu? Múslimar gafa t.d. gjörbreytt öllu vavtakerfi í Svóþjóð og Danmörku. Veit ekki með Noreg.

Væri kanski hægt að læra eitthvað af þessu múslimska kerfi. 'eg er ekkert hrifin af múslimskum unglingum og þurft að skjóta  yfir hausana á þeim í Malmö.

Ég hef engan húmor fyrir 15 - 20 múslimskum unglingum allir með hnífa. Orðin of gamall til að slást og skýt bara til að hræða hér í Svíþjóð.

Enn þeir eru með fínt vaxtakerfi.

[Jóna Kolbrún Garðarsdóttir, 16.1.2009 kl. 00:39]

Ég man eftir gömlu lífeyrissjóðsláni sem ég tók fyrir 25 árum mig minnir að vextir af því hafi farið í 9% svo var það náttúrulega verðtryggt.  Þetta var bara svínarí. 

[Sigurður Þórðarson, 16.1.2009 kl. 00:44]

Þrumu góð færsla hjá þér Júlíus. Þegar tekjur dragast saman bunu margir festast í skuldafjötrunum. Ætla lánastofnanir þá að safna íbúðum?

[Diesel, 16.1.2009 kl. 00:50]

Júlíus, frábær grein.

Lífeyrissjóðir Landsmanna geta byrjað á því að gefa út slík bréf til að skuldbreyta lánum þeirra sem hafa verið án vinnu í þrjá mánuði, sjóðirnir okkar eiga nóg af eigin fé og geta beðið í þrjátíu ár.

Bingó. 

Tek undir þetta með þér.

[Óskar Arnórsson, 16.1.2009 kl. 00:53]

...það er eignaupptaka í stórum stíl hjá öllum bönkum á Íslandi núna, og þú ættir að vita það Siggi! Elsa var nýbúin að kaupa tvíbílishús og þessar milljónir sem hún borgaði við samning, eru nlöngu horfnasr. Bara sem dæmi.

[Júlíus Björnsson, 16.1.2009 kl. 01:02]

Óskar, vinur minn frá Sýrlandi er búin að fræða mig um kosti þess, 1% vextir? í þeirra  gjaldmiðli, ég gleymdi að spyrja'n um hversu almennt kerfið væri. Hinsvegar leyfa þeir ekki bílainnflutning á Bifreiðum eldri en tveggja ára. Þeir eru fastir í árinu 800 og slík stöðnun getur kannski leyft slíka vexti. Ég er tala um 100% hærri eða 2% raunvexti.

Í minni út færslu taka báðir aðilar jafna áhættu Lækkandi fasteignaverð lækkar afborganir ef það stendur yfir í langa tíma og hækkar það ef fasteigna verð hækkar í langan tíma. En hleypur ekki eftir skammtíma sjónarmiðum braskara með gjaldeyri.  Heldur tekur mið af grunn lífskilyrðum heimilanna og minnkar greiðslu erfiðleika heimilanna til langframa. 

[Júlíus Björnsson, 16.1.2009 kl. 01:04]

Jóna, mannstu hvort lánið var með sunduliðuðum vöxtum það er verðbótum og föstum 9%.

[Júlíus Björnsson, 16.1.2009 kl. 01:07]

Diesel! Siðferðilega verða þeir að gegna kalli eiginda. Eða útskýra hvað þeir gera við íbúðasjóðinn almennt.

[Júlíus Björnsson, 16.1.2009 kl. 01:13]

Sigurður þú ert kaupmaður og ættir að fíla einfaldleikan í forsemdum og framsetningu. Blanda ekki saman öllum lánamörkuðum í sömu körfuna :einföldun til að flækja skilning til að geta hyglað eða braskað. Við refirnir sjáum í gegnum þetta.

[Heimir Lárusson Fjeldsted, 16.1.2009 kl. 11:22]

Góð grein Júlíus. Ætla að prenta hana út til frekari skoðunar.

[Óskar Arnórsson, 16.1.2009 kl. 11:40]

Þetta er svakaleg grein! Búin að lesa hana mörgum sinnum. Kennir mér mikið alla vega. Átt þú ekki að skella þér í sjtjórnmál Júlíus? Í alvöru?

[Loftur Altice Þorsteinsson, 16.1.2009 kl. 13:12]

Verðtrygging er til þess gerð að tryggja verðmæti sem samningar hafa verið gerðir um. Við getum talað um gengistryggða Krónu, til samanburðar við Seðlabanka-krónuna sem tapar stöðugt verðmæti. Þess vegna krefjast menn stofnunar Myntráðs Íslands, til að ekki þurfi að gera sérstakar ráðstafanir þegar samningar eru gerðir til meira en eins árs. Menn geti notað innlendan gjaldmiðil til lengri tíma.

Við sjáum af núverandi efnahags-hremmingum, að eitt ár er jafnvel of langur tími fyrir samninga í Seðlabanka-krónunni. Verðmæti í þessum auma gjaldmiðli endast ekki deginum lengur. Þegar Íslendskur Dalur (ISD) hefur verið tekinn upp verður verðtrygging óþörf, hægt verður með nokkuð mikilli vissu að gera samninga til langs tíma í ISD.

Hér fyrir neðan hef ég til gamans, sett upp útreikninga, á höfuðstól og árlegum vöxtum, með verðtryggingu (=verðbólga) og hins vegar án verðtryggingar. Við sjáum í lið a) hvernig höfuðstóllinn hækkar á hverju ári. Liður b) sýnir hvernig vaxtagreiðslan hækkar árlega miðað við verðtryggingu og fasta raunvexti 6%. Þar er miðað við línulegan vöxt verðbólgu og höfuðstóls yfir hvert ár. Liður c) sýnir þá jafnframt hverjir fastir vextir þurfa að vera til að 6% raunvextir náist, án verðtryggingar. Hafi ég gert reiknifeil biðst ég afsökunar fyrirfram.

Vekja má athygli á, hversu erfitt er að áætla sanngjarna fasta vexti fyrirfram, ef verðbólga er meiri en til dæmis 10%. Við svona aðstæður hafa menn eðlilega tilhneygingu til að ákvarða vextina í hærri kantinum, eða lánin verða að vera til mjög skamms tíma.

Höfuðstóll verðtryggður, eða ekki verðtryggður

Höfuðstóll = H

Verðbólga = 10%

Raunvextir: = 6% (vextir umfram verðbólgu)

Engar afborganir af höfuðstól

Vextir greiddir árlega

a) 10% hækkun höfuðstóls (án afborgana)

1 ár: H x 1,10 = …………………….…1,10 x H

2 ár: H x 1,10 x 1,10 =………………...1,21 x H

3 ár: H x 1,10 x 1,10 x 1,10 =…………1,33 x H

4 ár: H x 1,10 x 1,10 x 1,10 x 1,10 =….1,46 x H

b) Vextir (árlegar vaxtagreiðslur, af meðal höfuðstól á árinu)

1 ár: H x 1,05 x 0,06 =……………………….….0,0630 x H --> 6,3%

2 ár: H x 1,10 x 1,05 x 0,060 =…………….……0,0693 x H --> 6,9%

3 ár: H x 1,10 x 1,10 x 1,05 x 0,060 =………..…0,0762 x H --> 7,6%

4 ár: H x 1,10 x 1,10 x 1,10 x 1,05 x 0,060 =…...0,0839 x H --> 8,4%

c) Vextir (árlegar vaxtagreiðslur, af meðal höfuðstól á árinu), höfuðstól án verðtryggingar

1 ár: 0,0600 x H --> 6,3%

2 ár: 0,0660 x H --> 6,9%

3 ár: 0,0726 x H --> 7,6%

4 ár: 0,0800 x H --> 8,4%

[Diesel, 16.1.2009 kl. 15:27]

Ég fæ bara ekki skilið hvernig það getur verið sanngjarnt að aðeins skuldarinn taki áhættu...

[Júlíus Björnsson, 16.1.2009 kl. 17:00]

Loftur Dollar Íslenskur eða ekki er alltaf ódýrari kostur en veikasti,  með versta orðsporið í framtíðinni, gjaldmiðill sem kallast Íslensk Króna. Dollar auðveldar áætlanir fyrirtækja, hann hefur mesta traustið á yfirborði jarðar og tryggir því mesta valið, tækifærin en minnstu áhættuna í viðskiptum Íslensku þjóðarinnar við alla markaði heimsins.

Grein mín er gagnrýni á 6 % raunvaxta kröfu [óstöðugleika vitfirring] á íbúðarhúsnæði íslenskra heimila, sem er 300% hærri vextir en gerast erlendis á sambærilegum lánum sem miða við fasteignaverð á lánstímanum. 2% er látin nægja að meðaltali 30 ára lánstíma erlendis þar sem verðtrygging er markaðsverð íbúðarinnar sem er sett að veði . Því er nauðsynlegt að miða íbúðaverðið miðað að við breytingar á fasteignaverði á lánstímanum [íbúðavísitala] sem helst í hendur við neysluverðvístölu þegar upp er staðið en ríkur ekki upp og niður á skammtíma forsemdum sem setur Íslenskar fjölskyldur sem hafa ekki almenna yfirsýn yfir hvað er að gerast á erlendum mörkuðum frá degi til dags, sem oftar en ekki kemur þeim í greiðuvandræði með til heyrandi kostnað í formi , dráttarvaxta, yfirdráttar, endurlána eða það sem verst er útburði.  2% raunvaxta krafa á þann hluta útlána á Íslandi lítur að að íbúðarhúsnæði almennings. Geti lánveitandi (t.d. lífeyrissjóðir, varla)  ekki haldið bréfinu á lánstímanum vegna skammtíma [brask] sjónarmiða þá kemur heimilinu það ekki við og Lánarinn getur borið þau afföl sem gilda á skammtíma sjónarmiða mörkuðum sjálfur.  Áhættan í þessu tilfelli er alfarið á kostnað lánadrottins, eins og gildi hjá siðmenntuðum þjóðum þar sem fasteignir heimilanna er grunn tryggingar og upphaf annarra trygginga samfélagsins. 

[Loftur Altice Þorsteinsson, 16.1.2009 kl. 17:14]

Ég held að þú misskiljir aðeins Diesel. Ef verðtrygging er viðhöfð tekur hvorugur aðili áhættu. Verðmæti lánasamningsins er viðhaldið.

Eignaverð er annar hlutur sem þú ert líklega að hugsa um. Það verður seint verðtryggt, en það ætti að vera hægt að kaupa verðbreytinga-tryggingu.

Júlíus, mér finnst líka að 6% raunvextir á húsnæðislánum sé of hátt. Líklega vill enginn lána á lægri vöxtum í dag, en fyrir 5 árum hefði mátt hugsa sér það, eða hvað ?

[Júlíus Björnsson, 16.1.2009 kl. 18:34]

  Ég fæ bara ekki skilið hvernig það getur verið sanngjarnt að aðeins skuldarinn taki áhættu

Diesel! Þegar um er að ræða þjóðfélag sem byggir á stöðugleika, þá eru raunvextir 66% lægri en hér á landi [ um 2%] þegar um er að ræða íbúðarskuldabréf heimilanna þar sem áhættan er er álitin enginn 30 ár fram í tímann. Því efnahagslegt hrun eftir segjum 20 ár lendir jafnt á eigandabréfsins og þeim sem greiðir. Nafnvirði bréfsis  fylgir verði fasteignarinnar sem sett er að veði. [íbúðarvísitala tryggir það]   Raunhæf ávöxtunar krafa [á aðalláni heimilisins 66% hér að heildarlánum heimilisins: 33% fara að mestu leyti í greiðslu erfiðleikakostnað vegna 6% okur kröfunnar m.t.t. langtímasjónarmiða] tryggir stöðugleika afborganna og stöðugleika launaþróunar sem er hafður að leiðarljósi hjá greindari ráðamönnum en hér hafa ráðið til langs tíma.  

Það sem gerðist fyrir mörgum árum þegar Pétur Blöndal og Ásmundur Gíslason til dæmis voru í blóma lífsins var að gerða var þjóðarsátt, útgáfa séríslenskra húsbréfa [inflation indexed mortage loans] , sem blandar saman skammtímasjónar miðum og langtíma sjónarmiðum, með tvítryggingu endanlegs eiganda bréfanna. Húsbréfasjónum var ekki ætlað að vera sjálfbær [borga sig sjálfur þegar fram í sækti] honum var ætlað að lækka raunverðmæti almenna launa, tryggja tilvist kostnaðarsams Seðlabanka, Kauphallar og hennar fylgifiska, eignhaldsfélög eða draum því sem fylgir draumum um alþjóðalega fjármála miðstöð.    Ennfremur átt hann að tryggja öfluga sjóði lífeyrisisjóðanna svo sér í lagi kynslóðinn [stórhluti]  sem þá hafði fjármagnað húsnæði sett með sparifé foreldra sinna og foreldrum þeirra gæti veitt sér þau forréttindi að vera stykkfrí frá hugsanlegum kreppum framtíðarinnar og eiga það ofurnáðugt þegar starfsæfi lyki.  CIP vísitala auðhringanna eða það sem kallast neysluverðsvístala viðmiðunar við útreikning vaxta þar sem veð eru ekki snertanleg sem gildir almennt um lán sem byggjast á skammtíma forsendum [ekki mortage loans: fasteignaverðtryggð lán], var mjög hentug og íslenska útfærslan hennar hún mælir notkun á neysluvarning í hverjum mánuði, magn óháð endinga og gæða verðmætum. Með því að pína Íslendinga, með því að takmarka aðgang að  gæða og endinga vöru almennt, slakt neytendaeftirlit var látið líðast ásamt samþjöppun eignarhalds á fárra hendur, tókst að viðhalda 30% raunskerðingu almennra launa  fram til dagsins í dag. Sem gerði það að verkum að  lífeyrisgreiðslur launa [10% af heildarlaunum] undir 400.000 - 500.000 kr nægja ekki einar sér til að tryggja okku lífeyri í ellinni og verður því að hluta að fjármagna það með okurraunávöxtun á íbúðarlánum. Fyrir þann hluta þjóðarinnar sem yfir 500.000- fara áhyggjur að greiðlubyrgði stigvaxandi sam fara því sem tekjurnar aukast.

Til að byrja með var raunávöxtun í búðar lá mikið hærri 9% raunvextir eða 450% hærri en sambærileg krafa á fasteignverðtryggðum lánum erlendis [mortage loans]. Það jafngildir tvöföldun höfuðstóls á 8 árum [lg2/lg1,09]     eða 40 földun höfuðstóls á 30 árum.

Til að sjá fyrir sér vitfirringuna sem siglt var upp með horfum á hús seðlabankans og ávöxtum það með 9% raunvöxtum á ári þá væru 40 seðlabankahús í myndinni eftir 30 ár.   1600 Seðlabanka hús eftir 60 ár. Þetta er dæmi um svikna þjóðarsátt og ofurgræðgi sem ég ætla ekki að taka þátt í aftur, nú er sannarlega komið að þeim sem hafa sloppið hingað til. 

[Júlíus Björnsson, 16.1.2009 kl. 20:01]

Júlíus, mér finnst líka að 6% raunvextir á húsnæðislánum sé of hátt.

Loftur, það finnst líka öllum stjórnendum ríkja sem sem vilja búa við langvarandi stöðugleika.
Við lítum bara á fasteignalán í USA og Great Britain á  netinu. Sjóðir sem byggja á langtíma
sjónarmiðum byggja á öðrum forsemdum þar sem þeir eru í eðli sínu þrautavarsjóðir og gera
mjög miklar kröfur um stöðugleika og engrar áhættu.  Svo sem sjóðir sem sem lifa á lánum um íbúðafasteignir eru orðnir sjálfbærir mjög fljótt ef eftirspurn fylgir vexti íbúafjölda minna en 2,0% á ári er farsælast.

 Líklega vill enginn lána á lægri vöxtum í dag, en fyrir 5 árum hefði mátt hugsa sér það, eða hvað ?

Við launþegar aðal eigendur lífeyrissjóðanna, viljum  stofna íbúðarlánasjóð sem byggir á langtíma sjónarmiðum og er sjálfbær ef vöxtur íbúafjölda fer ekki úr böndum viljum lána að sjálfsögðu. Höfuðstóll í upphafi gæti verið 2.000.000.000-: millifærsla. Millifærslur gætu svo vaxið skref fyrir skref. í Samræmi við greinina sem ég setti fram.Mannauðurinn í þjóðinni og auðlindirnar gera slíkan sjóð áhættulausan. Fjárfesta í grunnhjólum atvinnulífsins, hinum arðbæra mannauði: launþegum. Sem er arðbært að viðhalda með fjárfestingu í heilbrigði. Það er til nóg af einstaklingum til að leysa af í því sem kallast oftast yfirbygging.6 % heildarvextir á fasteignum það er um 2,0% raunvextir ef verðbólga miðað við CIP er 2,0% í augnablikinu.  Heildarútlánsvextir= innlánsvextir + íbúðaverðtrygging + ávöxtunarkrafa. 6% = 2% + 2%  + 2%.Fyrirtækjasjóðir sérhæfa sig í viðhalda sér í fyrirtækjum.Sjóðir sem byggja á skammtíma sjónarmiðum sérhæfa sig í skammtíma lánum.Ég er tala um að fjárfesta í sjálfum sér til langframa m.t.t. stöðugleika.Hver markaður[sjóður] hefur sín sjónarmið og viðmið.  Lán til heimila voru um 10% af heildar útlánum Íslenska kerfisins 2007. Um 60% lána til heimilanna voru með veði í íbúðunum og örugglega vegna okurávöxtunar voru 50% hinna lána óbeint líka vegna íbúðarlánanna.þetta er voða lítil fjárhæð í samanburði sem þarf að vera höfuðstóll fjárfestingar  í hamingju launþega til langframa, sem byggir á stöðugleika heimilanna til að gera áætlanir fram í tímann óháð duttlungum braskaranna. Lækkum afborganna til langframa, eykur kaupmátt og temprar launakröfur. Sem styrkir sjóði sem sérhæfa sig í fyrirtækjum.Þetta er að hámarka gróðann, með því meðal annars að halda mannfjöldavexti innan hæfilegra marka [< 2,0 ] . Hækka lámarkslaun  og auðvelda millifærslur, úr nú sannanleg óarðbærum hluta fjármálageirans, fólks til annarrar vinnu. Sviss er dæmi um stöðugleika og almenningur þar kvartar ekki yfir gæðum og dýrtíð. Almenn hálaun tryggja stöðuleika allra stétta eða markaða. Miklar auðlindir og takmörkun fólksfjölda tryggir að við getum valið hvað  markaðir í samkeppni starfa hér og hátekjusérhæfing er arðbærast stefnan.  Samhliða sterkum: útbreiddum gjaldmiðli að sjálfsögðu.

[Diesel, 16.1.2009 kl. 20:29]

Hverjar eru forsendur þess að ef að verðbólga helst 15% á 40 árum og maður er með 10milljón króna lán á 5% vöxtum að eftir þessi 40 ár hefur maður borgað í kringum milljarð. Laun þróast ekki svo hratt að þetta sé réttlætanlegt kerfi segi ég.

En mér líst vel á kerfið sem þú lýsir Júlíus. Fjárfesta í mannauði Íslands =)

[Sigurbjörg, 16.1.2009 kl. 20:49]

Það væri náttúrulega snilld ef lífeyrissjóðirnir tækju þetta upp.  Þá myndu væntanlega bankarnir og íbúðalánasjóður taka þetta upp líka.   Því miður eigum við líklega ekki von á því og æ fleiri eignir verða í eigu lánastofnana.  Hvað þeir hafa að gera við þær er góð spurning. 

[Júlíus Björnsson, 16.1.2009 kl. 21:01]

Hverjar eru forsendur þess að ef að verðbólga helst 15% á 40 árum

 Slíkt kerfi er fyrir sjáanlegt að hrynji ef raun ávöxtunar krafa á íbúðarlánum er hærri en 2,5%. Grunnur dollarþar sem honum fylgir minnsta verðbólgan að meðaltali næstu 30 ár, tryggi að vextir af íbúðalánum verðtryggðum í íbúðum fara nú aldrei  yfir 8%.

Neysluverðsverðbólga hér áður fyrir þegar gjaldeyri var ekki fljótandi stafar af því ráðandi aðilar voru að lækka verð útflutningsvara í mörkuðum með annan gjaldmiðil til að viðhalda sölu eða auka söluna. Sem veldur að sjálfsögðu launalækkun sem er nauðsynleg til að ná fram lækkun á vörunni. Laun sem hækkuðu aftur þegar eftirspurn á mörkuðum óx. Til að minnka þess þörf  felst m.a. í að auka arðsemi útflutnings, hætta að selja hann í stórum magneiningum inn á örfáa lágvörumarkaði  og selja í minni gæða einingum inná miklu fleiri hátekju markaði sem víðast um heiminn í krafti mannauðs til framleiðslu og sölu á dögum netsins og almennar alþjóðlegrar ensku kunnáttu. Úr látekju og einfaldleika yfir í hátekju og fjölbreytileika.

[Júlíus Björnsson, 16.1.2009 kl. 21:15]

Sigurbjörg mín! Í hagfræði heimilanna geta svínin [domestic service labour] bara farið. Við litlu guluhænurnar höfum byggt upp lífeyrissjóðanna fyrst og fremst með lífeyrisgjöldum okkar og okkar hluti höfuðstólsins nægir til að koma á fót íbúðalánasjóð sem tryggir stöðugleika heimilis haldsins.  

[Gunnar Rögnvaldsson, 17.1.2009 kl. 04:58]

Komið þið sæl

.

Mig langar að benda ykkur á að útgáfa verðtryggðra ríkisskuldabréfa á heimsvísu er um 1,5 trilljón dollara markaður. Bæði BNA, UK, FR, DE, IT, JP og fleiri lönd gefa út svona skuldabréf. Ég gæti trúað að þessi markaður muni vaxa mikið á næstunni því ef það fer svo að við fáum ekki mikla verðhjöðnun í hinum stærri löndum heimsins á næstunni - í því ferli sem núna á sér stað í heiminum => þ.e. það er verið að vinda ofan af skuldsetningu og bóluverðmyndun (deleveraging) - þá er hætt við að það komi verulegt alþjóðlegt verðbólgutímabil eftir ca. 2-3 ár. Þessu gera fjárfestar sér grein fyrir og því trúi ég því að fæstar ríkisstjórnir muni geta selt skuldabréf sín á þessu og næsta ári nema að þær komi með annaðhvor mjög háa vexti eða verðtryggð bréf til framboðs. Verðtryggingin mun hjálpa þeim við að selja bréfin og skaffa sér fjármagn.

Það góða við verðtryggingu er það að hún tryggir framboð af lánsfé og stuðlar þar með að hagvexti til lengri tíma litið. Slæmu hliðarnar þekkjum við öll. En ég er samt sannfærður um að enginn, þegar á reynir, myndi vilja greiða verðbólgugjaldið við búðarkassa númer 1 - þ.e. hér og nú. Verðtryggingin er nefnilega viss greiðslufrestur. En hún krefst meira aðhalds en hefur verið undanfarin ár í íslenskri efnahagsstjórn. Fjármálageirinn fékk leyfi til að kengríða öllu til fjandans í krafti EES samningsins við Efnahagsöryrkjabandalag Evrópu, EÖE.

Kveðjur

[Gunnar Rögnvaldsson, 17.1.2009 kl. 05:12]

PS: við getum í hlutarins eðli ekki gert að því að sænskir bankastjórar viti ekki hvað fer fram í heiminum og einnig í þeirra eigin landi (www.riksgalden.se) og AGREEMENT with DEALER OF SWEDISH GOVERNMENT BONDS WITH AN INDEX CLAUSE (&#147;INFLATION-LINKED BONDS&#148;)

En ég er samt viss um sænski bankastjórinn veit vel að skattar í Svíþjóð eru nánast verðtryggðir.

[Júlíus Björnsson, 17.1.2009 kl. 05:47]

Gunnar verðtrygging í It miðast hún við CIP miðað við verð á Ítalskri vörunotkun?

Er ESB samkeppni fært hvað varðar almennan útflutning næstu árinn?

Hafa þeir tryggt  sér nægar auðlindir til að standa undir ávöxtunarkröfunni?

[Gunnar Rögnvaldsson, 17.1.2009 kl. 05:48]

Það góða við verðtryggingu er það að hún tryggir framboð af lánsfé og stuðlar þar með að hagvexti til lengri tíma litið.

Útskýring: hagvöxtur er afleiða fjármagns. Ef ekkert fjármagn er til umráða í hafkerfinu vegna þess að enginn vill lána út peninga vegna ótta við að fá þá ekki greidda til baka (lausafjárþurrð), þá mun heldur ekki verða neinn hagvöxtur í þjóðfélaginu. Ef enginn hagvöxtur er þá mun heldur ekki verða neinn launaframgangur (kaupmáttaraukning) og þjóðfélagið mun staðna eins og á mörgum stöðum hér í Efnahagsöryrkjabandalag Evrópu (ESB).

Þegar maður lánar út peninga (kaupir t.d. verðtryggð skuldabréf af útgefanda) þá er maður samt alltaf að taka áhættu því áhættan er sú að lántakandi geti yfir höfuð ekki borgað og fari á svo að segja "á hausinn". Ef margir fara "á hausinn" sitja lánveitendur uppi með skuldunauta sem geta ekki borgað (no matter what) og einnig þær tryggingar sem settar voru fyrir lánunum. Við þetta myndast brunaútsala á þeim eignum sem lánadrottnar taka upp í skuldir því það þarf að losna við þær.

Þetta hefur gerst í mörgum löndum og meðal annars hér í Danmörku. Það fólk sem missti t.d. húsnæði sitt hér á nauðungaruppboðum árin 1987-1993 er sumt ennþá að greiða af skuldunum. Vextir á þessum skuldum eru ennþá fastir og mjög háir því vextir voru einmitt svo háir á þessu tímabili.

Ef fjárfestar (lánveitendur) fá ekki sæmilega öruggt afkast af peningum sínum þá fara þeir með peningana eitthvert annað og fjárfesta í einverju öðru en í sjálfu samfélaginu. Þetta verður dagskráin á næstu árum því enginn vill henda peningunum ofaní svipaða holu og þeir var hent í á undanförnum árum. Enginn.

Kveðjur

[Gunnar Rögnvaldsson, 17.1.2009 kl. 05:51]

Júlíus

Þetta veit ég ekki (IT).

Nei ESB er ekki sérlega samkeppnishæft, evran sér fyrir því.

Kveðjur

[Júlíus Björnsson, 17.1.2009 kl. 06:31]

Gunnar ég þakka þér þér fyrir innlitið, en nú verð ég að fara og uppfæra í nokkra klukkutíma. Það er mikið af okkar Miðfjarðar fólki út um alla Danmörku. Íslendingar hafa ekkert í að fara út í alþjóða fjármála samkeppni og og ættu að halda áfram að rækta sinn garð og leifa risunum að berja á hverjum öðrum.

kveðja

Július Ragnhildarson  

[Gunnar Rögnvaldsson, 17.1.2009 kl. 12:10]

Ja hérna Júlíus hennar Ragnhildar okkar!

Þetta vissi ég ekki. Gott að vita. :)

Sömuleiðis þakkir til þín.

Kærar kveðjur

Gunnar

[Diesel, 17.1.2009 kl. 12:18]

erm, ef að það er svo að bankarnir stofna sjálfir til þess fés sem þeir lána út en eiga það ekki fyrir (sjá myndina money as debt t.d) því þurfa þeir þá verðtryggingu þegar þeir geta í raun bara afskrifað skuldina hvort sem hún hefur verið greidd eður ei?

[Júlíus Björnsson, 17.1.2009 kl. 13:54]

 Gunnar! Margrét Hjartadóttir Líndal var langamma Mín, dóttir hennar Ragnhildur Einarsdóttir móður amma mín, kenndi mér nöfn systkina móður sinnar áður en ég hóf skólagöngu, svo nafnið Rögnvaldur kveikti á perunni.  Heimurinn er lítill á dögum netsins.  Svo er amma mín komin af Guttormi Pálssyni í móðurætt og konu hans Margrétar Séra Vigfúsar Ormssonar Valþjófsstað. Ég fæddur þann 9. nóvember. Svo Líkur sækir líkan heim,

Kveðjur frændi.

[Júlíus Björnsson, 17.1.2009 kl. 15:04]

Diesel, hluti af svarinu felst í því að eftirspurn fer eftir framboði. Góð markaðssetning [auglýsingar og lof virtra einstakling] og innræting [Fræði og menntun] vekur væntingar og stórhluti almennings hleypur eftir því [öllum langar jú til að eignast jafnmikið og hinir]. Þá fer gráðugt kerfið tækifæri til framleið ennþá meiri peninga, í lokuðu kerfi leiðir það til offramboðs sem hefur í för með sér verðfall [of margir græða of mikið] sem við köllum verðbólgu innlands. 

Þá með því opna kerfið með að stoð erlendra auðhringa[fjárfesta] má tappa af kerfinu og þá flæðir verðbólgan úr landi inn í önnur lönd. [Við erum orðin hluti af stærra lokuðu kerfi] fyrr eða síðar leitar þrýstingur í öllu kerfi við að jafnast út og þá kemur stöðnun eða kerfið springur og þá kemur hrun.  Þetta er allt spurning um ábyrgð hófsemi og jafnvægis stjórnum hve lengi kerfið gengur upp. Verðtryggingunni er ætlað að tryggja þann sem lánar frá valdi þess sem skuldar til að framleiða peninga. Góð teikimynd.

[Júlíus Björnsson, 17.1.2009 kl. 15:18]

Íslandi tóku fyrirtækin sér vald til að búa til peninga. Óreyndir Bankastjórar í klassískum Bankafræðum létu blindast af innrætingarvæntingum og græðgi. Þetta er allt spurning um jafnvægisstjórnum, nokkurskonar línudans eða ballett.   Myndin sagði ekkert sem ekki hefur alltaf verið vitað hjá fjölskyldum fjármála auðhringanna árum hundruðum saman. Fjármögnum háskóla og fræðigreina með væntingaginrætingu í huga er arðbært því þeir sem skilja einfaldleikan  græða á því að rugla aðra sem tapa að lokum í ríminu.

[Júlíus Björnsson, 17.1.2009 kl. 15:48]

Það að mortage loan [lán með vertryggining í veði eignarinar] Íslendinga voru metin með meiri áhættu en sambærileg mortage lán erlendis,af alþjóða fjármagsauðhringum [skammtíma fjárfestum stundum], gerði það af verkum af þau voru seld með miklum afföllum ef þau seldust.

Svipað og fjárfestarnir lýstu fyrir að Íslenskt fasteignaverð myndi falla, en það merkir það sama og þjóðartekjur myndu lækka eða tekjuskipting myndi verða gífurleg að óbreyttum þjóðartekjum.

Þá tóku gírugir upp á því að bæta vöxtum verðtryggingu neysluvöru undir hina venjulegu fasteignaverðtryggingar vexti, til að auka væntingar hinna erlendu.   

[Óskar Arnórsson, 17.1.2009 kl. 16:44]

Þú ert hvass í orðu Júlíus og það líkar nér vel. Ég er bara ekki vógu vel að mér í vaxtafræði landa á milli. Það ert þú með greinilega yfirburði yfir alla sem ég hef séð á blogginu. (vonandi verður hagfræðingur ekki móðgaður sem er besti vinur minn)

Skítt með það. Nú spyr ég þig: Hvernig er verðtrygging búin til?

Endilega skifaðu þetta á mannamáli svo jafnvel ég skilji það.... ;)

[Diesel, 17.1.2009 kl. 17:20]

Tek undir hvert orð þitt Óskar. Júlíus er hinn þenkjandi maður.
Haltu áfram Júlíus að skýra þetta fyrir okkur sem ekki skiljum til hlýtar, við viljum læra og þú ert góður kennari.

[Júlíus Björnsson, 17.1.2009 kl. 19:43]

Í fyrsta  lagi eru til margar tegundir þar afleiðandi  margar aðferðir í samræmi við forsendur þess sem lánar.

Þú biður mig að lána þér milljón. Og vilt borga mér smátt og smátt í nokkur ár. Þú bíður mér greiðslu fyrir segjum 20.000- Það kallast raunvextir. Eða aföll ef þú borgar þá fyrir fram og ég afhendi þér þá 980.000-

Nú hugsa ég við erum í siðspilltu væntinga þjóðfélagi. Menn er eru breyskir og Kannski borgar Arnór mér ekki. Svo ég bið þig um eitthvað sem tryggir að ég fá greitt ef þú klikkar.

Þá segir þú 10% í húsinu mínu kosta 1.000.000- og ef ég klikka að borga mátt þú selja húsið og þá færð þú þína milljón. 

Þá segi ég en það er svo mikil verðbólga að þegar ég fæ 1.000.000 úr húsinu þá er allt annað miklu dýrrar.

Þá segir við vitum að íbúðafasteignir [þökk stöðuleika og aðhaldsarmari ríkisstjórn]ríkstjórn hækka að jafnaði allt jafn mikið og allt annað þannig að 10% þín hækka líka. 

Ég hef sömu tilfinningu og þú og læt 1% vexti ofan á lánið ef allt annað  hefur hækkað aðeins meir daginn sem eignin fer á uppboð.

þú borgar mér svo 20.000- á mánuði í 50 skipti. í hverjum mánuði fylgist ég með fasteigna verði [íbúðavísitala sem byggir meðalverð allra íbúða á svæðinu sem seljast í hverjum mánuði] einn mánuðinn hækkar það um um 0,1%  annan mánuð lækkar það um 0,1 einn mánuð gerist ekki neitt. Svo eftir þrjá mánuði hefur þú borgað mér 60.000 í afborganir og 244 kr í verðbólgu vexti 1%/12 af því sem þú skuldaðir í síðasta mánuði. Ég græði umfram verðbólgu.

Til að ákveða fasteignaverðbólgu fram í tíman  er litið til baka ef hún hefur verið 3% síðustu 10 ár má segja ef þjóðartekjur og launaskipting helst óbreytt að hún haldi áfram að vera það. Þá læt ég 3% + 1 % = ofan á lánið.

Fyrir þá sem treysta þessu ekki býð ég að taka lán með breytilegum vöxtum, það er reika vextina  í hverjum mánuði. 1% fer upp í 1,5% og breytilegir vextir næstu 3 mánuði eru: 1,5% + 0,1% =1,6%, 1,5%-0,1% = 1,4%, 1,5% - 0%= 1,5 %  

Þetta kallast "mortage loan". Lán með verðtryggingu í veði íbúða fasteignar. Allgengasta og elsta verðtryggingar form almennings um allan heim .

Svo kemur fjölbreytileikinn þú átt enga fast eign sem heldur verðmæti sínu allan láns tímann. Um 20% lána almenning: skammtíma eða neyslulán. Þá segi ég þetta er svo mikil áhætta þú verður að borga mér 30.000 fyrir og ég afhendi þér 970.000- nota íbúðavísitölu aftur til viðmiðunar.

Þetta gildir um samfélag þar sem innflutningur er hverfandi eins og Sýrland.

Þar sem milliríka við skipti eru algeng  var innleidd CIP sem við köllum vísitölu neysluverðs. Til að byrja með var  formúla hennar auðveld. Fastur listi helstu[algengustu] neyslu[nauðsynja]vara. A=1000, B= 2000, C=3000. Gefur að listinn kosta 6000 þúsund. Ef að Listinn yfir nákvæmlega sömu vörur í sömu búðum, kostar í næsta mánuði 6006 krónur þá mælist það samkvæmt þessari vísitölu 0,1% hækkun.   Fleiri og fleiri tegundir og kostnaður bættist svo við listann í rás tíma, en alltaf var miðað við sömu vörur t.d. verð á eins mánaðar epli var ekki borið saman verð á 12 mánaða gömlu: ekki sömu verð mæti. Svipaðar listar voru notaðir í samningum um kaup og kjör kallaðir framfærsluvísitala.  Þá var atvinnu rekandinn krafinn um að borga alltaf andvirði listans. En hann neitaði svaraði laun þeginn á ég að hætta að reykja, á ég að hætta að klippa mig, á ég að hætta að borða kjöt?   

Ef C= er vara í Dollurum þá þýddi hækkun hennar að verð útflutnings í dollurum lækkaði. Stjórnin var að auka sölu á dollara mörkuðum. Ef verð útflutnings afurða hækkaði, lækkað vara C hinsvegar ekki þar sem um gengishagnað var að ræða og hluti hans fór að bæta upp lækkunina áður.

Síðan var fundin upp sér Íslensk neysluvöruvísitala sem mæli notkun á öllum vörum það er því sem fólk kaupir.   

Vara C=C1 + C2 + C3.  Dæmi í síðast mánuði seldust 10 kg af 12 mánaða gömlum eplum rauðum [100kr/ kg] og 5 kg af nýjum eplum rauðum[130kr/kg] og 5 kg af súrum grænum [115kr/kg]. C= 2225 kr. Þá komu hagsýnu húsmæðurnar í næsta mánuði. Keyptu 16 kg af 12 mánaða gömlum eplum, 1 kg af nýjum nýjum rauðum og 4 kg af súrum grænum. Á sömu kílóverðum. Nú voru þær að græða tapið sem launlækkun hafði orsakað [laun hækkuðu ekki þó gengið hækkaði undan farinna mánuði] . Mæling gefur C=2190 eða 1,6 % lækkun.

Í næsta mánuði hækkuðu epli um 1,6 % svo á tveggja mánaða tímabili var engin verðbólga svo ekki þurfti að hækka kaupið. Svona var kerfis bundið öllu verðmætu skipt út fyrir drasl. Fólk keyrði langar leiðir á sinn kostanað, stóð í röðum keypti það ódýrasta og hagvísindin mældu það sem kaupmátt og laun stóðu í stað.  Ég sjálfstæðismaðurinn hafi minnkað val. Þetta var ég alin upp við að væri einkenni kommúnisma.   

Þetta er mikil einföldun en það sem gildir um A,B, C, gildir um E, F,G,...

Á vefsíðu Hagsofunar eru birtar flóknari og nákvæmari upplýsingar.

[Diesel, 17.1.2009 kl. 20:40]

Þannig að með því að kaupa ódýrt er maður að hækka verðbólguna?

[Júlíus Björnsson, 17.1.2009 kl. 21:44]

Það er að "Ur conned". Til dæmis ef í fyrsta mánuði vor jakkaföt 40.000 sem kost með hreinsun 10 sinnum 50.000- og endast í 10 ár þá kosta þau 5.000 ári. Ef í næsta mánuði, á þjóðarsáttar tímabil, almenningur kaupir jakkaföt sem kosta 20.000- með hreinsun 5 sinnum 25.000 þá  og endast 2 ár [léttari]  þá kosta þau 12.500- ári , þá 25000/40000 x 100% => 58% lækkun. Svo segja þeir að þetta hafi vægi Ef allur listinn kosta 100.0000 þá vega 25.000, 25% í listanum. Svo framlag jakkafatanna er  58% x 25% =14,5 %. ef allir hlutar í listanum lækka svo þá hefur verðbólgan lækkað um 14,5 % og þá þá þarf engin að fá kauphækkun. En þá eru þá er bara eitthvað annað hækkað svo verðbólga lækki ekki og haldist óbreytt. Það er aldrei hægt að spara í þessu kerfi nema laun séu hærri 300.000-. Svo skellihlær ríkisstjórinn og keðjuhringaeigendur. Gamla kerfið keyptu allir það besta og fengu laun til þess þú fórst í megrun og þá lækkaði matar reikningur en en verðið á bjór og raftækjum hækkar og þá er sagt að það sé enginn verðbólga ef nógu margir neyðast  til að skera niður og kaupa drasl. Ef ég lána þér Koníak vil ég að þú borgir mér með sömu tegund [viðmiðunin, mælirinn fastur] eða það sem hún kostar þegar þú borgar hana, það var það sem gilti. En samkvæmt samkvæmt nýju formúlunni nægir að borga mér með ódýrara koníaki jafn vel öðru vín sem kostar miklu minna [mælirinn er alltaf að breytast í hverjum mánuði.Ef allir geta keypt sér ný bökuð brauð en byrja að kaup ódýrust á markaðnum þá lækkar brauðvægið og þá sér con artistin sér leik á borði og hækkar mjólk laun og verðbólga óbreytt sami kaupmáttur. Bakarí fara á hausinn. Mjólk lækkar og gömul brauð hækka. Verðbólga óbreytt og laun óbreytt.

Þessi glæpa neysluvísitala er svo sett undir okurvaxta verðtryggðra fasteignlána á Íslandi.  

Þetta getur verið gott mælitæki fyrir erlenda auðhringa sem eru að festa í mörgum löndum því kostnaður við að reka  launþega helst óbreyttur.  En þetta er afleitt fyrir okkur og til skammar að hagfræðinga hjá launþega samtökum skuli hafa hjálpað við að svindla á fólki.

Með því að kaupa meira drasl hækkarðu eitthvað annað þannig að verðbólgan verður alltaf stærri en 0. 

Smátt og breytumst við í Indverja og alltaf verður sat að kaupmáttur hafi ekki minkað en gróði [í gjaldeyri] seljanda vex og eða þess sem lánar honum.

[Júlíus Björnsson, 17.1.2009 kl. 21:44]

verður sagt

[Diesel, 18.1.2009 kl. 02:03]

Júlíus, þér eruð snillingur.

Kerfið sem sagt býður upp á spillingu og að spilað sé með neytendur...

[Óskar Arnórsson, 18.1.2009 kl. 14:36]

Þú Júlíus kannst að skrifa svo jafnvel ég skil það! Ég vil bara votta virðinu mína fyrir þér, fyrir ðistilinn, kommentinn og svörinn.

Þú ert fyrsti maðurinn á blogginu sem ég geri það fyrir. Ég hneigi mig fyrir fólki eins og þér! Þú ert snillingur eins og Diesel segir, í alvöru!

[Júlíus Björnsson, 18.1.2009 kl. 21:05]

Ég þakka fyrir mig, og hef sannað fyrir sjáfum mér að allir geta skilið einfaldleikann ef hann er settur fram á þeim einföldu forsemdum sem liggja honum til grunvallar. Tilgangurinn helgar meðalið. Fela svínaríið: Stétt ekki með Stétt, hagsmunir alþjóðlegu auðhringanna sett ofar hagsmunum einstaklingsfrelsisins á frjálsum mörkuðum í ramma siðferðisreglna þeirrar þjóðar sem þar ríkir; meirihlutinn 98% eða hinn almenni neytandi, tekjuþegi. 

Hagstofa Íslands býður upp á marga listasem allir byggja á því sama að stefna að sömu verðbólgu mörkuðum í þágu m.a. hagsmuna OCED.

Organisation for Economic Co-operation and Development

The Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), (in French: Organisation de coopération et de développement économiques; OCDE) is an international organisation of thirty countries that accept the principles of representative democracy and a free market economy. It originated in 1948 as the Organisation for European Economic Co-operation(OEEC), led by Frenchman Robert Marjolin, to help administer the Marshall Plan for the reconstruction of Europe after World War II. Later its membership was extended to non-European states, and in 1961 it was reformed into the Organisation for Economic Co-operation and Development.

Nú síðustu 20 ár hafa sem sagt valskerðingar  íslensku forsendur og "Stétt ekki með Stétt" [til að sundra: deila og drottna] ráðið ríkjum í velferðar og tekjuskiptingu 98% þjóðarinnar að mestu leyti.

Lítum á dæmi með efnahagsvísindi heimilanna að leiðarljósi. Mamma, Pabbi, dóttir og sonur. Fara að verðsla fyrir helgi.  Mamma neytir sitt, Pabbi neytir sitt, og krakkarnir rífast um afganginn. Næstu helgi er verzlað fyrir sömu upp hæð.  Mamma fær minna, Pabbi fær sitt og krakkarnir rífast um afganginn. Íslenska neysluverðs[notkunar]vísitalan segir kaupmáttur óbreyttur [að meðaltali]. Áður fyrr var miðað við sömu vöru segjum. Serios og Súrmjólk. Ef það hækkaði kom Pabba ekkert við hvort verð á snekkjum eða flatskjáum hafði lækkað eða sala þeirra aukist. Svo hann krafist kauphækkunar til að fá skaðann bættan hvað varðaði súrmjólk eða Serios. Menn eiga rétt á að semja um þann grunn sem þeir byggja á: þann grunn sem þeir skilja. Umboðsmenn þeirra launþega samtökin, neytendasamtökin eiga að vernda þann rétt. En ekki flytja réttinn í hendurnar á erlendum fjármagnsaðilum  með skammtíma sjónarmið að leiðarljósi. Því Forsendurnar sem íslensku vísutölurnar byggja á. Lámarka raun tekjur lægstu stéttarinnar fyrst og síðan koll af kolli. Enda á toppnum.

Ég læt fylgja með eina lista töflu frá Hagstofunni sem sínir m.a. neyslugrunn sem fellur alls ekki að mínu lífi eða afborgunargetu.

Vísitala neysluverðs, undirvísitölur frá 2008
2008
Júlí
Vísitala neysluverðs	109,8
01 Matur og drykkjarvörur	112,9
011 Matur	113,0
0111 Brauð og kornvörur	116,7
01111 Hrísgrjón	135,7
01112 Brauð	112,9
01113 Pasta	140,2
01114 Hveiti og mjöl	122,7
01115 Sætabrauð og kökur	118,7
01116 Flatbrauð, hrökkbrauð og kex	118,0
01119 Korn og vörur úr korni	116,3
0112 Kjöt	103,7
01121 Nautakjöt, nýtt eða frosið	105,3
01123 Svínakjöt, nýtt eða frosið	99,7
01124 Lambakjöt, nýtt eða frosið	103,7
01125 Fuglakjöt, nýtt eða frosið	103,1
01126 Kjöt unnið, reykt og saltað	104,8
01129 Annað kjöt, nýtt eða frosið	100,7
0113 Fiskur	109,5
01131 Fiskur nýr og frosinn	111,7
01132 Fiskur, saltaður, reyktur o.fl	104,1
01133 Skelfiskur og aðrar sjávarafurðir	106,8
01139 Sjávarafurðir aðrar	110,2
0114 Mjólk, ostar og egg	117,5
01141 Mjólk	117,2
01142 Léttmjólk, undanrenna o.fl.	117,5
01144 Jógúrt	118,9
01145 Mjólkurafurðir aðrar	117,5
01146 Ostar	117,9
01147 Egg	113,8
0115 Olíur og feitmeti	117,9
01151 Smjör	121,3
01152 Smjörlíki og önnur jurtafeiti	114,5
0116 Ávextir	130,3
01161 Appelsínur og fleiri nýir ávextir	145,8
01162 Bananar	129,6
01163 Epli	147,8
01166 Ber	117,4
01168 Þurrkaðir ávextir og hnetur	129,6
0117 Grænmeti, kartöflur o.fl.	115,2
01171 Blað-, stilkgrænmeti og kryddjurtir	104,9
01172 Kál	130,0
01173 Grænmeti ræktað vegna ávaxtar	116,5
01174 Sveppir, rótarhnýði og laukar	100,4
01177 Grænmeti niðursoðið	120,6
01178 Kartöflur	129,7
01179 Vörur framleiddar úr kartöflum	115,5
0118 Sykur, súkkulaði, sælgæti o.fl.	109,7
01181 Sykur	119,2
01182 Sultur, marmelaði og hunang	117,8
01183 Súkkulaði	112,1
01184 Sælgæti	108,4
01185 Ís	109,3
0119 Aðrar matvörur	112,8
01191 Sósur og bragðbætir	113,4
01192 Salt og krydd	113,5
01193 Súpur, blöndur og ger	112,0
012 Drykkjarvörur	111,3
0121 Kaffi, te og kakó	113,1
01211 Kaffi	111,3
01213 Kakó	106,4
0122 Gosdrykkir, safar og vatn	110,7
01221 Vatn	111,2
01222 Gosdrykkir	106,0
01223 Ávaxtasafar	119,9
02 Áfengi og tóbak	105,8
021 Áfengi	107,8
0211 Sterk vín	106,5
0212 Léttvín	108,5
0213 Bjór	107,6
02131 Áfengur bjór	107,6
02132 Pilsner og malt	108,1
022 Tóbak	102,8
02211 Sígarettur	102,9
02212 Vindlar og smávindlar	102,7
03 Föt og skór	110,2
031 Föt	110,7
0311 Fataefni	110,9
0312 Fatnaður	111,5
03121 Karlmannaföt	112,0
03122 Kvenföt	107,3
03123 Barnaföt	114,7
03124 Fatnaður annar	122,7
0313 Önnur föt og fylgihlutir	111,2
03132 Ýmsir fylgihlutir fatnaðar	108,8
03133 Garn og tvinni	117,1
0314 Hreinsun, viðgerðir á fötum	107,0
032 Skór	107,6
0321 Skór og annar skófatnaður	108,0
03211 Karlmannaskór	103,7
03212 Kvenskór	119,5
03213 Barnaskór	103,1
03214 Aðrir skór	112,5
04 Húsnæði, hiti og rafmagn	106,5
041 Greidd húsaleiga	115,0
042 Reiknuð húsaleiga	104,1
043 Viðhald og viðgerðir á húsnæði	114,9
0431 Viðhald efni	117,4
0432 Viðhaldsþjónusta	105,2
044 Annað vegna húsnæðis	100,0
0441 Sorphreinsun	100,0
0442 Holræsi	100,0
0443 Vatn	100,0
045 Rafmagn og hiti	104,3
0451 Rafmagn	106,0
04511 Rafmagn til lýsingar	105,8
04512 Rafmagn til húshitunar	106,9
0455 Hiti	101,5
05 Húsgögn, heimilisbúnaður o.fl.	115,0
051 Húsgögn og heimilisbúnaður	114,5
052 Vefnaðarvörur til heimils	111,2
0521 Vefnaðarvörur til heimils	107,9
05211 Sængurfatnaður, handklæði o.fl.	104,0
05212 Dýnur, sængur og koddar	112,6
053 Raftæki	122,2
0531 Stór heimilistæki	122,3
0532 Lítil heimilisraftæki	114,6
054 Borðbúnaður, glös, eldhús- og heimilisáhöld	107,0
055 Verkfæri o.fl. fyrir hús og garð	124,9
0552 Minni tæki og ýmsir fylgihlutir	124,9
05525 Ljósaperur	135,1
056 Ýmsar vörur og heimilisþjónusta	112,4
0561 Óvaranlegar heimilisvörur	114,1
05611 Hreinlætis og hreingerningavörur	113,7
05612 Aðrar óvaranlegar heimilisvörur	114,3
0562 Heimilisþjónusta o.fl.	104,9
06 Heilsa	104,1
061 Lyf og lækningavörur	104,0
06111 Lyf o.fl.	100,9
061111 Lyf	98,0
062 Heilbrigðisþjónusta	104,0
0621 Læknishjálp	102,5
06211 Heimilislæknar	100,0
06212 Sérfræðingar	103,8
0622 Tannlækingar	105,0
0623 Önnur heilsugæsla	100,9
07 Ferðir og flutningar	121,3
071 Kaup ökutækja	121,2
0711 Bílar	121,8
0712 Bifhjól	108,4
0713 Reiðhjól og fylgihlutir þeirra	111,4
072 Rekstur ökutækja	123,4
0721 Varahlutir	110,7
07211 Varahlutir o.fl.	112,8
07212 Hjólbarðar o.fl.	107,5
07213 Ýmsir fylgihlutir bíla	120,5
07214 Ýmsar rekstrarvörur	114,3
0722 Bensín og olíur	132,3
07221 Bensín 95 okt	129,9
07224 Dísel	140,8
0723 Viðhald og viðgerðir	108,3
07231 Viðgerðir og viðhald	110,7
07232 Bón og þvottastöðvar	108,2
07233 Smurstöðvar	106,1
07234 Hjólbarðaverkstæði	101,2
07235 Eftirlitsskoðanir	111,5
0724 Annað vegna ökutækja	108,3
07242 Bifreiðaskoðun	107,0
07248 Veggjöld	93,8
073 Flutningar	112,6
0732 Flutningar á vegum	105,3
07321 Strætisvagnar	100,0
07322 Leigubifreiðar	105,3
0733 Flutningar í lofti	114,9
07331 Flugfargjöld innanlands	103,1
07332 Flugfargjöld til útlanda	117,2
0734 Flutningar á sjó	108,0
08 Póstur og sími	103,9
0811 Póstur	109,7
0812 Símtæki	107,2
0813 Símaþjónusta	103,5
08131 Símanotkun	100,0
081311 Heimilissími þjónusta	90,1
081312 Farsímaþjónusta	110,5
081313 Símaþjónusta önnur	101,3
08132 Internettengingar	132,3
09 Tómstundir og menning	103,1
091 Sjónvörp, myndbönd, tölvur o.fl.	102,9
0911 Tæki til móttöku, upptöku o.fl.	103,4
09111 Sjónvörp, útvörp og vídeótæki	103,6
09112 Hljómflutningstæki	103,1
0912 Mynda- og upptökutæki o.fl.	115,6
0913 Tölvur	96,2
0914 Plötur, diskar og filmur	111,2
09141 Hljómplötur, diskar og myndbönd	111,3
09142 Filmur, spólur	109,9
0915 Viðgerðir á tækjum o.fl.	100,0
092 Tómstundir, stærri tæki o.fl.	104,8
093 Tómstundavörur, leikföng o.fl.	108,8
0931 Tómstundavörur, spil, leikir og tæki	104,2
09311 Leikföng og spil	100,1
09312 Útbúnaður fyrir íþróttir, útilegur o.fl.	106,7
09313 Leikjatölvur og tölvuleikir	113,0
0932 Blóm og garðyrkja	104,8
09321 Blóm og pottaplöntur	105,4
0933 Gæludýr o.fl.	130,5
094 Íþróttir, fjölmiðlun og happdrætti	100,1
0941 Íþróttir og tómstundir	98,5
09411 Íþróttaiðkun	101,1
09412 Námskeið	100,5
09413 Heilsurækt o.fl.	96,6
0942 Menningarmál	101,5
09421 Kvikmyndahús og myndbönd	106,8
09422 Leikhús og hljómleikar	100,5
09423 Sjónvarp og útvarp	100,3
09429 Önnur menningarmál	102,3
0943 Happdrætti, getraunir o.fl.	100,0
09431 Happdrætti	100,0
09433 Lottó o.fl.	100,0
095 Blöð, bækur og ritföng	106,4
0951 Bækur	105,4
09511 Bækur og bæklingar	104,3
09512 Bókaklúbbar o.fl.	110,8
0952 Dagblöð og tímarit	105,5
09521 Dagblöð	104,4
09522 Tímarit	107,3
0954 Pappír og ritföng	110,0
09541 Skrif, teiknipappír o.fl.	104,5
09542 Skriffæri o.þ.h.	122,1
096 Pakkaferðir	101,8
0961 Pakkaferðir innanlands	140,5
0962 Pakkaferðir til útlanda	101,3
10 Menntun	99,7
1011 Grunnskólar	100,0
1012 Framhaldsskólar	100,0
1013 Háskólar	99,4
1014 Aðrir skólar	100,0
11 Hótel og veitingastaðir	109,4
111 Veitingar	108,6
1111 Veitinga- og kaffihús	109,1
11111 Veitingahús	109,2
11112 Kaffihús og barir	106,4
11113 Aðrar veitingar	110,3
1112 Mötuneyti	104,1
112 Gisting	121,5
1121 Þjónusta hótela og gistiheimila	136,3
12 Aðrar vörur og þjónusta	106,0
121 Snyrting, hreinlætis- og snyrtivörur	110,4
1211 Hársnyrting, snyrting o.fl	105,9
12111 Klipping	106,4
12112 Snyrting	104,5
1212 Hreinlætis- og snyrtivörur	114,4
12121 Tannkrem, sjampó og snyrtivörur	115,0
12122 Sápur	113,7
12123 Aðrar hreinlætisvörur og tæki	113,3
122 Skartgripir, úr o.fl.	107,4
1221 Skartgripir, klukkur og úr	108,2
1222 Aðrir persónulegir hlutir	106,3
12221 Töskur, veski, o.fl.	106,1
123 Félagsleg þjónusta	100,1
1231 Leikskólar	100,1
1232 Dagmæður	100,0
124 Tryggingar	107,1
1242 Húsnæðistryggingar	109,3
1244 Bílatryggingar	106,5
12441 Ábyrgðartryggingar	105,9
12442 Húftryggingar	109,0
125 Fjármálaþjónusta ó.t.a.	103,1
12511 Bankakostnaður	106,2
12512 Greiðslukort	100,1
12513 Stimpilgjöld, þinglýsingar	99,7
126 Önnur þjónusta ó.t.a.	99,9

[Óskar Arnórsson, 18.1.2009 kl. 21:31]

Er þetta virkilega listinn sem bankar taka viðmiðun af? Alveg stórfurðulegt...Eg hélt að bankarnir stjórnuðu sér sjálfir...

[Júlíus Björnsson, 18.1.2009 kl. 23:14]

Þeir láta sér nægja útkomuna úr formúlunni. Hér fyrir ofan   109,8 neyslverðsvísitala það er 9,8% hækkun frá grunni 100.

01163 Epli

147,8  Atvinnulaus sem neytir bara epla finnur þann fyrir 47,8% hækkun.

Til þess að halda kaupmætti ætti hann að minnka eplaátið og auka neyslu í til dæmis:

061111 Lyf

98,0

2% lækkun

081311 Heimilissími þjónusta

90,1

10% lækkun

01123 Svínakjöt, nýtt eða frosið

99,7

0,3% lækkun

Ef hann ætlar ekki að vera gerður upp.

[Júlíus Björnsson, 18.1.2009 kl. 23:16]

Sem öll forræðis yfirbygging hefur hugsunalaust: flestir látið stjórn skoðunum sínum.

[Júlíus Björnsson, 18.1.2009 kl. 23:23]

Góður linkur Ræður forsætisráðherra . Í upphafi skyldi endirinn [forsendurnar] skoða.

[Óskar Arnórsson, 19.1.2009 kl. 03:06]

Má ekki setja "kvóta" á 100 þúsund hvali og leigja hæstbjóðamda? T. d Róssar og Japan hafa áhuga.

Nytjafiskur myndi snaraukast á fáeinum mánuðum. Svo mætti NATO æfa sig á selveiðum. Það eru ekki ófá tonnin sem ég hef verið með í að henda í sjóinn til að veiða sel Breiðafirði.

Selurinn vann. Það er ekki fisktittur það lengur. Svo er selakjöt óætt svona fyrir minn smekk.

100 þúsund hvalir eru bara á landgrunninnu á Íslandi. Þetta er eins og að hafa friðaðan mink í hænsnahúsi. Vill einhver hænsnabóndi það? Sníst þetta mál ekki líka um peninga?

[Júlíus Björnsson, 19.1.2009 kl. 03:27]

Stórir viðskipta aðilar korn og bauna framleiðenda eru   Alifugla og alidýra framleiðendur. Hver heldur að fjármagni Greenpeace ? [að hluta]

[Óskar Arnórsson, 19.1.2009 kl. 03:48]

Er eitthvað vit í að láta Paul Watson stjórna hvalveiðimálum á Íslandi?  Það er fjölskyldufyrirtæki þetta Greenpeape. Titla hann sem trúarflokk frekar enn hitt.

Það eru nógir peningar þar. Leyfa þeim að eyða þeim í að slást við íslensku Landhelgisgæslunna. Bara fábjánar sem stórgræða.

Ég veit ekkert hverjir "sponsra" Greenpeace og er alveg sama. Það þarf að hreinsa hafið af þessum ófreskjum. 

[Júlíus Björnsson, 19.1.2009 kl. 14:34]

Ófreskjurnar takmarka framboð af fiski sem heldur láverðinu uppi á lágvöru mörkuðum. Þess vegna er arðbærara að selja á marka hátekjumarkaði í smáum einingum lúxusvöru um allan heiminn.

Svo er 1 kg hvalkjöti sett á móti 1 kg af alifugla og alidýrakjöti sem kostar nokkur kg af korni og mjöli. Ég man ekki hvað mikið.

[Júlíus Björnsson, 19.1.2009 kl. 19:37]

Spillingin og OCED neysluverðsmælingar þjóna fjárfestum OCED [ESB] til að ákveða ávöxtunarkröfunni af þjóðinni sem hún væri eitt fyrirtæki. Heildarneyslan er mælikvarði á heildarlaunarekstarkostnað sem kemur til frádráttar brúttó þjóðartekjum Landsframleiðslu en vergar [nettó] tekjur Landsframleiðslu er það sem kallast hagnaður og alþjóðafjárfestar horfa í [m.t.t. útflutnings].

Eðlilegast fyrir launþegasamtök að standa vörð um lægstu laun sem er besti mælikvarði á almennt velferðaþjóðafélag. Gerði lista sem væri nógu góður fyrir lægst stétt hverju sinni: t.d. Með hollustu sjónarmið að og snyrtimennsku að leiðarljósi: bera alltaf saman sömu liði t.d. Verð á 1.flokks lambaskrokk milli mánaða: miklufæri liðir í listanum. Ofan á þennan lágmarks gæða lámarkskostnað kæmu 10% til að spara [nota þegar verð hækkar tímabundið eða í hluti eins og sterk vín og tóbak] og svo 10% í skatt [til að efla virðingu fyrir samneyslunni.   

Markaðurinn sér svo um að önnur laun séu hærri og í samræmi við það sem þykir best hverju sinni.

Sumar stéttir geta nefnilega orðið óþarfar. Stétt með stétt

Galli OCED neysluvístölunnar er að hún felur í sér mikið kostnaðarsamt skrifræði, hún setur þak á heildarlaunakostnað þannig að þeir sem hafa meira en góð laun hækka ekki launin sín nema á kostnað þeirra sem hafa góðlaun.  [vergu þjóðartekjurnar mega ekki minnka].

Þetta gerir það verkum að þeir sem ráða verði listaliðanna verða spilltir með því að lækka tekjur marga lítið í einu og hækka laun fárra mikið. Því neysluverðvístalan hækkar ekki ef sumt lækkar og annað hækkar. Og er sagt að lífskjör allra [meðaltali] séu óbreytt. 

Þeir sem er ekki verðugir launa sinna [hugsa ekki um hag heildarinnar] spillast eðlilega fljótt.

Alþjóðlegir fjárfestar kunna sitt fag og í kjölfar spilltrar yfirbyggingar lækkar hún svo í launum færist niður og vergar tekjur þjóðarlandsframleiðslu aukast. [Hagnaðarvon fjárfestanna vex]. 

[Óskar Arnórsson, 20.1.2009 kl. 16:53]

Bara sala á 100 þúsund hvala kvóta, myndi þurka út allar útlandsskuldir og jafvel væri afgangur fyri hærri fjárlögum, þá sem minna mega sín.

Enn eru orðnir hættulegasta fólkið á Íslandi, margir hverjir. Ég styð þá. Það þurfa greinilega einhverjir hausar að fjúka.

[Júlíus Björnsson, 20.1.2009 kl. 19:20]

Mig grunar að allt ruslið sem er flutt inn frá Evrópu sé millifært frá Asíu og Afríku. Með því flytja hærri gæðaflokka sömu vöru frá USA mætti spara.  Mesti sparnaðurinn væri að sleppa öllum milliliðum og kaup vöruna beint frá uppruna stað. Sérstaklega með markaði fyrir hvalkjöt í huga. ESS og ESB haftastefna kemur í veg fyrir það.   

[Óskar Arnórsson, 22.1.2009 kl. 04:51]

Bara rifta þessu ákvæðum í ESB og EES og byrja að selja hvalakvóta. Hreinsa landgrunnið í 200 mílur af hval og eins mikið af sel og hægt er að ná í.

Rússar og Japanir eru með risa verksmiðjuskip í svona veiðar og svo segjum við bara að efnahagur krefjist þessara aðgerða. Kvóti borgaður fyrirfram og erlendar skuldir falla niður.

Nytjafiskur eykst með miklum hraða og Íslendingar eiga ekki að taka við skipunum frá útlöndum í neinum fiskveiðimálum!

[Júlíus Björnsson, 22.1.2009 kl. 11:43]

Heyr! Fullt Sjálfstæði. Samfara miklum niðurskurði í fjármálageirnum: kostnaðinum við að lána fyrirtækjunum.  Lágur fjármagnskostnaður er forsenda arðbærs reksturs og útrýmir verðtryggingu. Fullt frelsi í viðskiptum hámarkar gróðann.